“Nee, uit dit kopje drink ik niet!” – hygiëne bij het kalveren voeren
9. Oktober 2025 — Immunisatie, Kalvermanagement — #Biestmelk #CanWash #EimiWash #FlushMaster #Hygiëne #Management #Drinkemmers
Waarom hygiëne bij het voeren van kalveren cruciaal is, en tips over de reiniging en hygiëne voor gezonde en goed presterende kalveren.
Of het nu om een smerig koffiekopje, biestmelkkan of kalveremmer gaat – wij zouden allemaal direct zeggen:
“Nee, uit dit kopje drink ik niet, zolang het zo vies is!”
Maar dat is precies wat er dagelijks in veel bedrijven gebeurt met onze kalveren. Drinkemmers en melkkannen worden vaak niet zo grondig gereinigd als dat het nodig is. Het resultaat: pasgeboren dieren krijgen melk, die al sterk besmet is.
Juist in de eerste levensdagen is dat fataal. Want kalveren hebben alle energie nodig voor de groei en voor het opbouwen van het immuunsysteem – niet voor de afweer van onnodige ziektekiemen.
In dit artikel gaat het over
Waarom is hygiëne bij kalveren zo belangrijk?
- Pasgeboren kalveren zijn extreem gevoelig voor ziekteverwekkers.
- Ze komen zonder immuunsysteem op de wereld.
- Elk contact met ziektekiemen betekent stress voor het immuunsysteem.
- Energie die wordt gebruikt voor het afweren van ziektekiemen, ontbreekt bij de groei.
➞ Reinheid is daarom geen luxe, maar een basisvoorwaarde voor gezonde kalveren!
Onderzoek toont aan: zo snel stijgt het aantal ziektekiemen!
Een onderzoek aan de FH Südwestfalen heeft enkele jaren geleden al aangetoond, hoe dramatisch de kiembelasting van colostrum kan stijgen. Direct uit de uier is de melk met ca. 800 KbE/ml naar verhouding schoon. In de biestmelkkan stijgt het aantal al naar 320.000 KbE/ml! Dit komt overeen met een factor van 400. Aan het einde worden in de speenemmer 600.000 KbE/ml gevonden – dus bijna het 800-voudige van de beginwaarde.
- Direct uit de uier: ca. 800 KbE/ml – zeer kiemarm.
- In de biestmelkkan: tot 320.000 KbE/ml – factor 400!
- In de transportcontainer: tot 3.200.000 KbE/ml – nog een keer het 10-voudige!
- In de speenemmer: tot 600.000 KbE/ml – bijna factor 800!
En nog erger: in de containers doken plotseling coli-bacteriën en enterokokken op. Die komen niet uit de melk, maar zijn tekenen van faecaliënresten. Een duidelijk teken van een gebrekkige reiniging van transportcontainers en emmers.
Het probleem: deze ziektekiemen blokkeren de opname van antilichamen (immunoglobulinen) in de darm. Bovendien bestrijden de antilichamen deze kiemen. Daardoor komen er minder IgG's in het bloed en heeft het kalf later een slechtere immuniteit.
Typische zwakke plekken in de stal
- Drinkemmer en speen: worden vaak alleen grof gespoeld, omdat het erg bewerkelijk is.
- Melkkannen: worden gebruikt voor verschillende soorten melk (biestmelk, melk die cellen en antibiotica bevat).
- Scheidingsemmers in melkrobots: staan ongekoeld en open – ideale broeiplekken.
- MelkTaxi's: reiniging wordt uitgesteld of onvolledig uitgevoerd.
Praktische tips voor meer hygiëne
1. Duidelijke structuren creëren.
- Verschillende kleuren voor de melkkannen in de melkstal. Bijvoorbeeld:
- groen voor waardevolle biestmelk,
- geel voor melk die cellen bevat en die na het pasteuriseren kan worden gevoerd en
- rood voor melk die antibiotica bevat en wordt weggegooid.
2. Techniek gebruiken, in plaats van borstels hanteren.
- MelkTaxi's met spoelfunctie (FlushMaster): met een spoelkop, zoals in de gastronomie kunnen emmers worden gespoeld. Maar, let op, de reinigingsoplossing wordt mettertijd slechter en het resultaat blijft onder optimaal.
- Melkkannen met de CanWash in de melkstal reinigen.
- Spenen en ventielen: regelmatig demonteren en in de MelkTaxi met het normale reinigingsprogramma spoelen.
- Emmerwasmachines (bijv. EimiWash): reinigen van 4 emmers inclusief de speen in slechts 2 minuten – tot 100 stuks per uur.
3. Pasteuriseren van de melk
- Het pasteuriseren van de melk is ook een nuttige hygiënische maatregel. Als de volle melk ziektekiemen bevat, kunnen deze door het pasteuriseren worden gedood en kan de overdracht van ziekteverwekkers op het kalf worden voorkomen. Meer over het onderwerp pasteuriseren vindt u onder de volgende link.
Meer als alleen emmers: persoonlijke en stalhygiëne
Maar hygiëne stopt niet bij de emmer. Ook wij mensen nemen ziektekiemen mee in de kalverstal. In de pluimvee- en varkenshouderij zijn hygiënesluizen al standaard. Waarom dus ook niet bij een kalf?
Mogelijke maatregelen:
- Schoenen wisselen of desinfecteren (desinfectiebakken plaatsen).
- Schone kleding dragen (eventueel andere overalls in de kalverstal gebruiken).
- Handschoenen dragen – en het beste in verschillende kleuren: zwart voor het melken, blauw voor de kalveren. Dan merk men metten wanneer er iets door elkaar raakt.
Kalverhokken correct reinigen
Tot slot nog een enkele opmerking over de reiniging van de kalverhokken.
De hogedrukreiniger is een zegen en vloek tegelijk. Wanneer hij in de kalverstal wordt gebruikt, maakt hij niet alleen het vuil van de vloeren en wanden los – nee, hij verdeelt het met zijn sproeinevel ook nog eens door de hele stal.
De volgende reinigingsroutine is beter:
- U hebt een wasplek voor de kalverhokken nodig! De hokken mogen niet in de stal of naast andere kalveren worden gereinigd, maar op een vrije plek.
- Veeg eerst de oppervlakken (vloer en wanden)schoon en verwijder alle mest.
- Schuim het totale oppervlak van de hokken in met reinigingsmiddel.
- Laat het reinigingsmiddel 30 minuten inwerken. Gedurende deze tijd lossen vuil, ziektekiemen en oöcysten van cryptosporidien op.
- Was met weinig druk (het beste met een waterslang) het schuim en het losgeweekte vuil af.
- Als laatste nog een keer met de hogedrukreiniger de resten losweken. De sproeinevel is nu bijna niet meer besmet.
- Laat de hokken volledig drogen, want het desinfectiemiddel kan alleen op droge oppervlakken optimaal werken.
- Breng vervolgens het desinfectiemiddel conform de concentratie-aanbeveling van de fabrikant en in voldoende mate aan. Vaak zijn de oppervlakken dan al weer drijfnat!
Realistische verwachtingen
Een steriele kliniekomgeving is niet realistisch noch zinvol in de kalverstal. Kalveren moeten omgaan met de ziektekiemen op de boerderij – maar wel graag met mate.
Stel u hiertoe zelf de volgende vragen:
- Zou ik deze melk drinken?
- Zou ik uit deze emmer drinken?
- Zou ik met deze handen en schoenen aan de eettafel aanschuiven?
- Zou ik in deze box gaan slapen?
Wanneer u alle vragen met “Ja” kunt beantwoorden, bent u op de goede weg.
De grootste uitdaging is nu om voor elke verantwoordelijke, de maatregelen op het gebied van hygiëne ook te implementeren in het bedrijfsteam. Want zelfs het beste hygiëneplan werkt niet, wanneer maar één lid van het team zich hier niet aan houdt.
Conclusie: hygiëne is de moeite waard
Schone emmers, kannen en voersystemen zijn een investering in gezonde en sterke kalveren.
- Minder ziektes,
- meer groei en
- een aangename werkplek.
Tip: beluister ook onze podcast-aflevering over dit onderwerp:
Advies voor alle klanten uit Sleeswijk-Holstein
Voor boerinnen en boeren in Sleeswijk-Holstein biedt de firma Holm & Laue melkhygiëne bijzondere adviesdiensten over alle hygiënevragen rondom koe en kalf.
CanWash – EimiWash – FlushMaster
